Devrim düşünen bir akılda başlar.
"Vermediğiniz şeyi alamazsınız, kendinizi vermeniz gerekir. Devrimi satın alamazsınız. Devrimi yapamazsınız. Devrim olabilirsiniz ancak."
"Romanım Mülksüzler, kendilerine Odocu diyen küçük bir dünya dolusu insanı anlatıyor. İsimlerini toplumlarının kurucusu olan Odo'dan alıyorlar; Odo romandaki olaylardan kuşaklarca önce yaşamış, bu yüzden olaylara katılmıyor, ya da yalnızca zımnen(üstü kapalı,dolaylı) katılıyor, çünkü bütün olaylar aslında onunla başlamıştı(Arka Kapak)
Kitaptan;
"Siz bizim tarihimizsiniz. Belki biz sizin geleceğiniziz. Öğrenmek istiyorum, görmezlikten gelmek değil." Shevek Urras'ta ki bilim adamları ile bir süredir fizik alanında görüşlerini paylaşmaktadır. Ancak "satın almanın ve satmanın","güç'ün" dünyasında bilim bir takım güç dengelerini değiştirmek için bir araçtır. Shevek Urras'a görüşlerini paylaşmak, devrimi orada ateşlemek ve duvarları yıkmak amacıyla gider. Urras hakkında bildikleri Odo'nun yazdıkları ile sınırlıdır. Urras farklıdır. Çok verimli toprakları, okyanusları, Anarres’te olmayan ve bitkileri ve Anarres'tekilerin hiç görmediği hayvanları ile. Urras ayrıca "satın alma, satma, sahip olma, biriktirme, statü, ataerkillik, bencillik, konformizm ve devlet" gibi Shevek'in anlayamadığı bir yaşamdır. Her şeyi yüzeyselleştiren, tüketim diliyle konuşan bayağı yaşantılarından fazlasıyla memnun Urraslılar –yumuşakçalar– derinliğine ilerleyememenin böcekçe korkusuyla süslü ambalajlarında bir iktidar ucubesi olarak Shevek'in karşısına çıkarlar. Temel ahlaki varsayımının mülkiyet ve karşılıklı saldırganlık olduğu toplumda nesneler, duygular, aşklar, insanlar alınır satılabilir ve tüketilebilirdi. Zenginlik yani ekonomik iktidar, cinselliğin erkeğin iktidarı, hiyerarşik ilişkilerin kanıksanması ve güce tapınmanın izdüşümü özellikle kadınların konumunda dikkat çekicidir. Kadınların Urras'ta bir amacı ve yeri yoktur. "Mülk sahibi sınıfların erkek üyelerini cinsel kullanımı için saklanan kadınlar, mülksüz sınıfın insanları tarafından kendilerine akşam yemeği sunulana dek bütün gün kumsalda yatar" (s. 45) ya da Artonun Shevek'in savaş karşısındaki tutumuyla odocu görüşü eleştirmek için söylediği sözler statü ve aristokratik yaşam tarzının kadın ayrımcılığının simgeleşmesi: "Odoculuğun derdi ne biliyor musun dostum, biraz kadınsı olması. Yaşamın erkekçe yönlerini almıyor. Kan ve çelik, savaşın parıltısı..." (s. 256) Urras'ta herşey Devlet içindir ve Devlet her şeydir. Urras'ta yaşayanlar için "yönetmek-yönetilmek" kaçınılmaz ve doğaldır. Otoritenin dil'i ile düşünürler, konuşurlar, eylerler. Otoritesiz bir dünyayı tasavvur edemezler. Oysa Shevek oradaki varlığı ile "Devletin gereksizliğinin kanıtıdır". Urras'ta eşitlik ilişkileri hiyerarşi ile belirleniyorken ve yönetiliyorken Anarres'te yönetilen tek şey üretim ve organizasyonudur. Urras Anarres'in tarihidir, Anarres'te Urras'ın geleceği...
Shevek İo'da Odocu düşünceleri yaymak Anarres ile Urras arasında bir dayanışma başlatmak istiyordu.Ancak kapitalist İo devletini sosyalist Thu devletine tercih etmişti (Urras'ta iki hükümet var Kapitalist İo, Sosyalist Thu). Shevek neden özgürlükçü idealin kapitalist toplumda, sosyalist toplumda olduğundan daha kolay yeşereceğini düşünüyordu? Shevek'in sosyalist Thu devletini daha totaliter ve yurtsever olduğunu, otoriter devlet aygıtının daha katı işlediğini bildiği için mi yoksa Le Guin'in tarihsel materyalizme, liberal marksizme sıcak bakması mı kapitalist toplumun daha rahat dönüşeceği düşüncesine etkili olmuştu. Belki her ikisi de...
Anarres çok zor bir dönemden geçiyordu. Zaten kıt olan doğal kaynaklar gittikçe azalmış kış acımasızca Anarreslileri açlıkla yüz yüze bırakıyordu. Gönüllü çalışmalar ve dayanışma ne kadar artsa da açlık bir süre sonra kaçınılmaz olarak şiddete, mülkiyetçiliğe dönmeye başlıyordu. (s. 230)
Ayrımcı ve mülkiyetçi dünyanın tam içinde bir o kadar da uzak olan Shevek konuşamamaktan, devrimden söz edememekten bıkmıştı. Shevek'i Urras'a getiren iletişim gereksinimi, duvarları yıkmak isteğiydi. Düşüncenin doğasında iletilmek yazılmak ve gerçekleştirilmek vardı. Bu konumunda Shevek ruhu gün ışığına koşan çocuk gibi cebinde bulduğu mesajın peşinden gider. "Haksızlık ve baskıdan bunaldık ve karanlık gecede özgürlük ışığını görmek için yüzümüzü kardeş dünyaya çevirdik. Bize kardeşlerine katıl!" (s. 175) Shevek notu cebine koyan Liberter Sendikalistlerle İo genel grev gösterisi ile hükümetini sarsmaya hazırlanmaktadır. Yönetim meydanında yüz binlerce insan özgürlüğü haykırır sözleri İo hükümeti askerlerinin kalabalığa ateş açması ile kesilir... Binlerce insan az önce şarkıların, coşkunun yankılandığı meydanda acımasızlığın sessiz tanığı olarak yatmaktadır. İo hükümeti cadı avı başlatır... Shevek'in Urras'la Arz'la. Hain'le kardeşlik bağı oluşturma isteği, Urras'ta özgürlüğün yeşerebileceğine inancı yıkılmıştı. Anarres'e dönme vakti gelmişti. "Gerçek yolculuklar geri dönüşlerdir."
Le Guin; marksizmden, anarşizmden, taoculuktan etkilenmiş feminist bir yazardır. Tüm dünyada pek çok eleştirmen ve okur tarafından okunmuş üzerine yazılar yazılmıştır. Anarres gezegenini; doğal koşulları, kıtlığı, kötü iklim koşulları göz önüne alındığında ve anarşistleri arasında iktidar heveslileri, bürokrat özentileri de dikkate alındığında ütopya olarak kabul etmek zor. Ancak "müksüzler" ve "mülksüzlük" bir ütopya.
Vermediğiniz şeyi alamazsınız ,kendinizi vermeniz gerekir.Devrimi satın alamazsınız.Devrimi yapamazsınız devrim olabilirsiniz ancak.Devrim ya ruhunuzda yada hiçbir yerde..
Yazar; insanların bugünkü toplumda egemen olan acıların, eşitsizliklerin ve sömürünün kaynağında –romanın adı ile ilintili olarak– mülkiyeti görür ki çok haklıdır. Anarres'tekiler özgürdür çünkü hiçbir şeye sahip değildirler. Urras'taki sahipler ise sahiplidir ("Sahip oldukların bir süre sonra sana sahip oluyor"–Fight Club)
Shevek hiçbir zaman kapitalizmi, mülkiyetini ve yaşam ahlakını anlayamıyordu, öğrenemiyordu. Sözgelimi bir bankadaki işlemler ona ilkel bir dinin ayinleri gibi anlamsız ve karmaşık geliyordu (s. 119) Roman iki yolculuk üzerine kurulu: Biri gidiş diğeri dönüş. Ama aslında "gidiş" eski dünyaya "dönüş" , "dönüş" ise farklı bir insan olarak farklı bir dünyaya ilk kez "gidiş" Le Guin bize mükemmel bir dünyayı tasvir etmiyor, olabilecek en iyi yaşamın içindeki tehlikeleri gösteriyor.
"Bir hırsız yaratmak istiyorsanız sahip yaratın. Suç yaratmak istiyorsanız yasalar koyun" "Yeniden Anarres'te Doğalım...."
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder